Mooeten we voor een tekort vrezen? In GVA liet bakker Johan Hendricks zich bijzonder psssimistisch uit over de graanprijzen, de prijs van het brood en de toevoer van het graan. Xavier Vanden Avenne van de gelijknamige firma stelt in de financiële krant deTijd dat we niet moeten panikeren. Er is meer dan graan genoeg op de wereld. “Oekraïne staat voor slechts 3% van de tarweproductie in, we moeten alleen de logistieke stromen reorganiseren.”
Al meer dan 50 jaar werkt Johan Hendrickx dagelijks in de bakkerij die in 1954 door zijn vader werd opgericht. Tegenwoordig helpen Johans dochters in de winkel. De laatste dagen heeft hij aan de keukentafel moeilijke gesprekken met zijn dochters gevoerd over de verhoging van de prijs van het brood: “We vragen nu 2,60 euro voor een brood. De Vlaamse bakkersvereniging geeft 2,70 euro als richtprijs. Maar ik heb de rekening algemaakt: eind april moeten we op 3,20 euro voor een brood zitten. Maar zullen we dat kunnen vragen?
Met de oorlog in Oekraïne – de graanschuur van Europa – zal er volgens Johan een onomkeerbaar tekort aan tarwe ontstaan. “Ik haal mijn tarwe uit Duitsland en Frankrijk,” zegt hij. “Maar ik heb al afspraken gemaakt. Ik heb een contract met mijn leverancier tot het einde van dit jaar. Ik zal zoals gewoonlijk 800 kg tarwe per week ontvangen. Maar de prijs die ik zal betalen is een andere zaak. Het ligt niet in onze handen. Het is zeer waarschijnlijk dat de prijs zal verdubbelen. Niet alleen tarwe is duurder geworden, maar ook de prijs van gas en elektriciteit is verdubbeld. “
.
Prijzen schommelen meer dan vroeger, maar er is voldoende graan
“De oorlog heeft de prijzen inderdaad opgedreven, maar de Europese markten zijn vandaag ook volatieler dan voorheen”, vertelt Xavier Vanden Avenne, van de gelijknamige firma. Hij wijst erop dat Oekraïne en Rusland de voorbije 20 jaar niet de belangrijkste hoeveelheden tarwe hebben geproduceerd. “De gewichtigste teeltgebieden voor maïs en tarwe liggen in Noordwest-Europa en de Verenigde Staten. Noordwest-Europa heeft een gematigd klimaat. Daarom is het niet zo gemakkelijk om grote oogstverliezen te hebben. We kunnen lagere opbrengsten hebben, zoals -5 of min 10%, maar niet meer. In een minder gematigd weertype, zoals dat van Oekraïne met een continentaal klimaat, is de wisselvalligheid groter en kunnen de minopbrengsten oplopen tot -30%.
Europa heeft het deels ook aan zichtzelf te danken dat de prijzen meer schommelen. Eind jaren negentig heeft de EU alle interventievoorraden afgebouwd. Europa leek te zijn vergeten waarom die er waren. Deze interventievoorraden werden op de markt gebracht als de prijzen hoog waren (als gevolg van slechte oogsten bijvoorbeeld), om de prijzen te drukken. In tijden van lage prijzen boden zij een minimumprijs aan aan de landbouwers, die hun graan voor interventie konden aanbieden. Dit zorgde voor stabilisatie en continuïteit van de bevoorrading. Maar Europa vond de kosten te hoog en bouwde die interventiemarkten af. Dit is een van de redenen waarom de prijzen iets volatieler zijn geworden.
Genoeg tarwe, maar duurder
Hoewel Oekraïne de graanschuur van Europa is, vertegenwoordigt de tarweproductie van dit land slechts 3% van de wereldproductie. “Het is niet veel, maar het land exporteert wél 10% van wat er in de wereld wordt geëxporteerd, en het is op deze internationale markt dat de prijs wordt bepaald. Er is dus heel veel tarwe in de wereld. Het enige wat nu moet gebeuren is de tarwe van elders te betrekken, bijvoorbeeld uit Noord- of Zuid-Amerika en eventueel uit Australië. “De keerzijde is dat tarwe daardoor duurder wordt, want transport van tarwe uit Zuid-Amerika zal meer kosten dan uit Oekraïne, wat dichtbij is.”
Reorganisatie van logistieke stromen
Het reorganiseren van de graanstromen en de bijhorende logistiek kost tijd, omdat de graanhandel op basis van termijncontracten via termijnmarkten werkt. “Omdat het tijd kost om van A naar B te komen, is het net een termijnhandel. Alle landen, ook België, doen aan futures1. Een deel komt uit Oekraïne, en dat zorgt voor onzekerheid in de graanaanvoer. Door de oorlog wil Oekraïne het graan dat daar nog beschikbaar is, zelf gebruiken. Dus moeten sommige landen elders graan kopen om hun eigen bevolking te bevoorraden. Er wordt ook veel paniek gezaaid en mensen hamsteren meer dan ze nodig hebben vanwege de onzekerheid. Het gevolg is dat de prijzen verder blijven stijgen.
Volgens Vanden Avenne is deze paniek onnodig. Europa is immers zelfvoorzienend in granen. “Europa exporteert nu al 30 miljoen ton tarwe. Vergeet dat niet!
1 Een future (of termijncontract) is een soort financieel derivaat, namelijk een financieel contract tussen twee partijen die zich verbinden om op een bepaalde afloopdatum/leverdatum het onderliggende te verhandelen tegen een vooraf bepaalde, en op de afloopdatum betaalde, prijs (de afwikkelingsprijs, termijnkoers[1], termijnprijs[2], forward price). Het onderliggende is een bepaalde hoeveelheid van een bepaald product of financieel instrument.
Geef als eerste een reactie